Hai đứa trẻ – Thạch Lam
Truyện ngắn nhị đứa trẻ con của Thạch Lam vẫn vẽ lên bức tranh chân thật nơi phố thị xã nghèo khó, với đầy đủ mảnh đời cơ cực, quanh quẩn quanh, thuyệt vọng trước năm 1945.
Bạn đang xem: Vẽ tranh hai đứa trẻ
Câu chuyện cũng biểu thị niềm thương cảm chân thành của tác giả cũng giống như bày tỏ sự trân trọng vào hi vọng cho số đông số phận nghèo khổ trong thôn hội, mặc dầu những ước ý muốn ấy không rõ ràng, vô cùng mơ hồ cùng mông lung.
1. Bức ảnh nơi phố huyện nghèo
Tiếng trống thu không<1> trên chiếc chợ của thị trấn nhỏ; từng tiếng một vang xa để hotline buổi chiều. Phương tây, đỏ rực như lửa cháy và hầu hết đám mây ánh hồng như hòn than sắp tới tàn. Dãy tre xã trước mặt black lại và cắt hình rơ rệt trên nền trời.
Chiều, chiều rồi. Một chiều nữ tính như ru, văng vẳng giờ ếch nhái kêu ran ko kể đồng ruộng theo gió nhẹ gửi vào. Trong siêu thị hơi tối, con muỗi đã bắt đầu vo ve. Liên ngồi lặng lặng bên mấy trái thuốc sơn đen; hai con mắt chị bóng tối ngập đầy dần cùng cái bi tráng của buổi chiều quê thấm thía vào trọng tâm hồn thơ ngây của chị; Liên không hiểu biết nhiều sao, mà lại chị thấy lòng bi thảm man mác trước cái giờ tự khắc của ngày tàn.
– Em thắp đèn lên chị Liên nhé?
Nghe giờ đồng hồ An, Liên đứng lên trả lời:
– Hẵng nhàn nhã một lát nữa cũng được. Em ra ngồi đây với chị kẻo trong muỗi.
An quăng quật bao diêm xuống bàn cùng chị ra bên ngoài chõng ngồi, mẫu chõng nan nhún mình xuống và kêu cót két.
– dòng chõng này sắp gãy rồi chị nhỉ?
– Ừ để rồi chị bảo chị em mua loại khác cố gắng vào.
Hai bà mẹ gượng vơi ngồi yên chú ý ra phố. Những nhà vẫn lên đèn cả rồi, đèn treo trong nhà bác bỏ phở Mĩ, đèn hoa kì leo lét trong bên ông Cửu, với đèn dây sáng xanh vào hiệu khách… phần đa nguồn ánh sáng ấy đa số chiếu ra ngoài phố khiến cho cát lung linh từng chỗ và đường gập ghềnh thêm vì những hòn đá nhỏ tuổi một bên sáng, một bên tối.
Chợ họp thân phố văn trường đoản cú lâu. Fan về hết với tiếng rầm rĩ cũng mất. Trên đất chỉ với rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn cùng lá mía. Một mùi âm ẩm bốc lên, khá nóng của buổi ngày lẫn mùi cat bụi rất gần gũi quá, khiến chị em địa chỉ là mùi hương riêng của đất, của quê hương này. Một vài ba người bán hàng về muộn đang thu xếp sản phẩm hóa, đòn gánh sẽ xỏ sẵn vào quang quẻ rồi, bọn họ còn đứng thì thầm với nhau không nhiều câu nữa.
Mấy đứa con nít nhà nghèo nghỉ ngơi ven chợ cúi người lom khom trên mặt đất di chuyển tìm tòi. Bọn chúng nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre, hay bất cứ cái gì rất có thể dùng được của những người bán sản phẩm để lại, Liên trông thấy cồn lòng mến nhưng thiết yếu chị cũng không tồn tại tiền để mà cho việc đó nó.
Trời tranh tối tranh sáng tối, bây giờ chị em Liên bắt đầu thấy thằng cu nhỏ xíu xách điếu đóm cùng khiêng hai loại ghế trên lưng ở vào ngõ đi ra; chị Tí, bà bầu nó, theo sau, đội mẫu chõng trên đầu cùng tay mang lưỡng lự bao nhiêu là đồ đạc: tất cả cái shop của chị.
– Sao bây giờ chị dọn mặt hàng muộn thế?
Chị Tí nhằm chõng xuống đất, bày biện những bát hấp thụ nước mãi rồi bắt đầu chép miệng vấn đáp Liên:
– Ối chao, sớm với muộn mà lại có thấm thía gì.
Ngày, chị đi mò cua bắt tép; buổi tối đến chị bắt đầu dọn dòng hàng nước này dưới gốc cây bàng, kề bên cái mốc gạch. Để xuất bán cho ai? Mấy fan phu gạo tuyệt phu xe, thỉnh thoảng có mấy chú lính lệ <2> trong thị trấn hay fan nhà thầy thừa <3> đi call chân tổ tôm, nhã hứng vào sản phẩm chị uống chén ăn cơm nước chè tươi với hút điếu dung dịch lào. Chị Tí chả tìm kiếm được bao nhiêu, dẫu vậy chiều như thế nào chị cũng dọn hàng, từ bỏ chập tối cho tới đêm.
Chị kê xong xuôi chõng, ghế, dịch ngọn đèn hoa kì lại để ngồi têm trầu, còn thằng cu thì loay hoay đội lửa nhằm nấu nồi nước chè. Giờ đây chị mới ngẩng lên thủ thỉ với Liên:
– Còn cô không dọn sản phẩm à?
Liên lag mình, kêu khẽ: “Chết chửa!”. Rồi đứng dậy giục em:
– Vào đóng siêu thị thôi, không người mẹ ra mắng chết.
An đáp:
– hôm nay chưa chắc người mẹ có ra không, chị ạ. Mẹ còn bận làm gạo cơ mà.
Ngày nào, cứ chập tối, người mẹ Liên lại tạt ra thăm mặt hàng một lần, cùng bà dặn cứ trống thu không là cần đóng siêu thị lại. Rứa mà Liên mải ngồi chú ý phố quên mất! bây giờ Liên hối hả vào thắp đèn, xếp rất nhiều quả <4> sơn đen lại, trong những lúc An đi tìm then để download cửa cho chắc hẳn chắn. Cái shop hai bà mẹ trông coi là một cửa hàng tạp hóa bé dại xíu, bà mẹ Liên dọn ngay lập tức từ khi anh chị em bỏ hà thành về quê ở, vày thầy Liên mất việc. Một gian hàng bé xíu thuê lại của bà lão móm, ngăn ra bởi một tấm phên nứa dán giấy nhật trình <5>. Mẹ Liên giao cho Liên canh gác – bà còn bận làm cho hàng xáo <6> – và đêm tối thì hai bà bầu cùng ngủ đây để trông hàng.
Liên đếm lại số đông phong thuốc lào, xếp vào hòm các bánh xà phòng còn lại, vừa nhâm nhẩm tính tiền hàng. Hôm nay, ngày phiên <7> mà bán hàng cũng chẳng nhằm nhò gì.
– gồm phải giữa trưa em bán ra cho bà Lực nhị bánh xà chống không?
An ngẫm nghĩ về rồi đáp:
– Vâng, bà ta cài hai bánh, còn cụ bỏ ra lấy nửa bánh nữa.
Liên với bộ bàn tính để cộng số tiền. Nhưng lại trong hàng nóng với muỗi quá, chị e dè rồi xếp không còn cả chi phí vào tráp <8> , bên cạnh nữa:
– Thôi, nhằm mai tính một thể.
An quan sát chị, chỉ hóng lúc ấy. Hai người mẹ cùng vội mong đóng cửa hàng để lại ra bên ngoài kia, ngồi bên trên chõng nhìn nhìn cảnh quan ngoài phố. Liên khóa gấp tráp chi phí với một loại khóa chị treo vào loại dây xà tích bạc ở thắt lưng, chiếc xà tích <9> và cái khóa chị quý mến với hãnh diện, do nó tỏ ra chị là cô gái lớn với đảm đang.
– A, cô nhỏ bé làm gì thế?
Nghe câu nói tiếp theo sau một tiếng cười khanh khách, mẹ Liên không đề nghị ngoảnh khía cạnh ra cũng biết là ai đó đã vào hàng. Đó là cố Thi, một bà già tương đối điên vẫn sở hữu rượu ở hàng Liên. Liên vẫn biết tính bà, chị lẳng im rót một tếch rượu ti <10> đầy đưa mang đến cụ; chị không dám nhìn phương diện cụ, và trong trái tim hơi run sợ, chị ước ao cho vắt chóng đi. Cụ gắng cút rượu soi lên rồi cười cợt giòn giã nói:
– A, em Liên thảo <11> nhỉ. Bây giờ lại rót đầy mang đến chị đây.
Cụ ngửa cổ ra đằng sau, uống một hơi cạn sạch, rồi vừa chép mồm vừa lần bao tượng trả tiền. Ráng để tía đồng xu vào tay Liên, xoa đầu chị một cái rồi lảo hòn đảo bước ra ngoài. Hai mẹ Liên đứng sững chú ý theo vậy đi lần vào láng tối, tiếng mỉm cười khanh khách bé dại dần về phía làng.
Trời đã ban đầu đêm, một đêm mùa hạ êm như nhung cùng thoảng qua gió mát. Đường phố và các ngõ con dần dần chứa đầy nhẵn tối. Những nhà đã đóng yên ỉm, trừ một vài siêu thị còn thức, mà lại cửa chỉ để hé ra một khe ánh sáng. Trẻ em tụ họp nhau sống thềm hè, tiếng cười nói vui vẻ, khiến cho An thèm muốn nhập lũ với bọn chúng để nô đùa, nhưng sợ trái lời mẹ dặn bắt buộc coi hàng, cần hai bà mẹ đành ngồi lặng trên chõng, chuyển mắt theo dõi đầy đủ bóng bạn về muộn, thanh nhàn đi trong đêm.
Vòm trời mặt hàng ngàn ngôi sao sáng ganh nhau che lánh, lẫn với vệt sáng của không ít con đom đóm cất cánh là cùng bề mặt đất xuất xắc len vào mọi cành cây. An cùng Liên yên ổn ngước mắt lên nhìn các vì sao để tìm sông Ngân Hà và nhỏ vịt theo sau ông Thần Nông <12> . Ngoài trái đất thăm thẳm bát ngát đối với chổ chính giữa hồn hai đứa trẻ như đầy kín và lạ lẫm và có tác dụng mỏi trí nghĩ, nên chỉ một lát hai chị em lại chúi chú ý về khía cạnh đất, về quầng sáng thân mật và gần gũi chung quanh ngọn đèn lay cồn trên chõng hàng của chị Tí. Về phía huyện, một chấm lửa khác bé dại và vàng lơ lửng đi trong tối tối, mất đi, rồi lại hiện tại ra…
An trỏ tay bảo chị:
– Kìa, sản phẩm phở của bác bỏ Siêu mang đến kia rồi.
Tiếng đòn gánh kĩu kịt nghe rõ rệt, sương theo gió tạt lại nơi hai chị em. Chưng Siêu đã tới gần, đặt gánh phở xuống đường. Bác bỏ cúi xuống nhóm lại lửa, thổi vào chiếc nứa con. Bóng bác bỏ mênh có ngả xuống đất một vùng và kéo dãn đến tận mặt hàng rào phía hai bên ngõ. An cùng Liên ngửi thấy mùi hương phở thơm, mà lại ở dòng huyện nhỏ tuổi này, quà bác Siêu là 1 trong những thứ tiến thưởng xa xỉ, nhiều tiền, hai chị em không khi nào mua được. Liên ghi nhớ lại lúc ở hà nội thủ đô chỉ được hưởng phần đa thức vàng ngon, lạ – bấy giờ người mẹ Liên nhiều tiền, được đi dạo bờ hồ nước <13> uống phần đông cốc nước rét mướt xanh đỏ. Kế bên ra, đáng nhớ còn lưu giữ lại không rõ rệt gì, chỉ là 1 trong những vùng sáng rực và đậy lánh. Tp. Hà nội nhiều đèn quá, tự khi nhà Liên dọn về đây, tự khi bao gồm cái shop này, tối nào Liên cùng em cũng nên ngồi trên cái chõng tre dưới cội bàng với cái tối của khung cảnh phố tầm thường quanh.
Đêm tối đối với Liên quen lắm, chị không hại nó nữa. Tối hết cả, con phố thăm thẳm ra sông, tuyến đường qua chợ về nhà, những ngõ vào xóm lại sẫm black hơn nữa. Giờ chỉ với ngọn đèn nhỏ của chị Tí, với cái bếp lửa của bác Siêu, thắp sáng một vùng khu đất cát, trong cửa ngõ hàng, ngọn đèn của Liên, ngọn đèn vặn vẹo nhỏ, lác đác từng hột sáng sủa lọt qua phên nứa. Toàn bộ phố xá vào huyện bây chừ đều thu nhỏ tuổi lại, vị trí hàng nước của chị Tí. Thêm được một mái ấm gia đình bác xẩm <14> ngồi bên trên manh chiếu, dòng thau sắt trắng nhằm trước mặt, nhưng bác chưa hát vì chưa xuất hiện khách nghe.
Chị Tí phe phẩy cành chuối khô đuổi ruồi trườn trên mấy thức hàng, lừ đừ nói:
– giờ đồng hồ muộn vậy này mà họ chưa ra nhỉ?
Chị hy vọng nói mấy chú bộ đội trong huyện, mấy người nhà đất của cụ thừa, vắt lục <15> là những người sử dụng quen của chị. Bác Siêu đáp vẩn vơ:
– từ bây giờ trong ông giáo cũng có thể có tổ tôm. Dễ họ không phải đi call đâu.
Vợ ông xã bác xẩm góp chuyện bằng mấy tiếng đàn bầu bần bật trong yên ổn lặng. Thằng nhỏ bò ra đất, ko kể manh chiếu, nghịch nhặt hầu hết rác bẩn vùi vào cát bên đường. Chừng ấy fan trong láng tối ước ao đợi một cái gì tươi tắn cho sự sống bần cùng hằng ngày của họ.
2. Trọng điểm trạng mong chờ của nhì đứa con trẻ cảnh chờ tàu
An với Liên đã bi lụy ngủ ríu cả mắt. Mặc dù thế hai chị em vẫn nắm gượng nhằm thức khuya chút nữa, trước khi vào hàng đóng cửa đi ngủ. Mẹ vẫn dặn bắt buộc thức đến lúc tàu xuống – đường sắt đi ngang qua ngay trước mặt phố – để buôn bán hàng, may ra còn có một vài fan mua. Nhưng cũng giống như mọi đêm, Liên ko trông mong mỏi còn ai đến tải nữa. Với lại, đêm họ chỉ sở hữu cho bao diêm tuyệt gói dung dịch là cùng. Liên với em cố kỉnh thức là do cớ khác, vì hy vọng được chú ý chuyến tàu, đó là sự chuyển động cuối thuộc của đêm khuya.
An đang nằm xuống gối đầu lên đùi chị, mí mắt chuẩn bị sửa rơi xuống còn dặn với:
– Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé.
– Ừ, em cứ ngủ đi.
Liên khẽ quạt mang lại An, vuốt lại mái đầu tơ. Đầu em nhỏ nhắn nặng dần dần trên fan Liên, chị ngồi yên không động đậy. Qua kẽ lá của cành bàng, nghìn sao vẫn đậy lánh; một con đom đóm dính vào dưới phương diện lá, vùng sáng bé dại xanh nhấp nháy rồi hoa bàng rụng xuống vai Liên khe khẽ, thỉnh thoảng từng loạt một. Vai trung phong hồn Liên lặng tĩnh hẳn, gồm những cảm hứng mơ hồ nước không hiểu.
Trống vậy canh <16> nghỉ ngơi huyện tấn công tung lên một giờ đồng hồ ngắn thô khan, không vang động ra xa, rồi chìm tức thì vào trơn tối. Fan vắng mãi, trên sản phẩm ghế chị Tí mới bao gồm hai, tía bác phu ngồi uống nước với hút thuốc lào. Mà lại một lát tự phố huyện đi ra, hai ba người rứa đèn lồng lung lay những bóng dài: mấy fan làm công nghỉ ngơi hiệu khách hàng đi đón bà nhà ở tỉnh về. Bác Siêu nghển cổ nhìn ra phía ga, lên tiếng:
– Đèn ghi <17> vẫn ra tê rồi.
Liên cũng nhận ra ngọn lửa xanh biếc, tiếp giáp mặt đất, như ma trơi. Rồi tiếng còi xe lửa nơi đâu vang lại, trong tối khuya kéo dãn ra theo ngọn gió xa xôi. Liên thức tỉnh em:
– Dậy đi, An. Tàu cho rồi.
An nhỏm dậy, đem tay dụi mắt đến tỉnh hẳn. Hai bà bầu nghe thấy tiếng dồn dập, giờ đồng hồ xe rít rất mạnh vào ghi. Một làn khói bừng sáng sủa trắng lên đằng xa, tiếp đến tiếng quý khách ồn ào khe khẽ. Mấy năm nay buôn bán kém nên người lên xuống ít, tất cả khi hai bà bầu đợi hóng chẳng thấy ai. Trước kia, sinh hoạt sân ga, tất cả mấy hàng cơm trắng mở đón khách, đèn sáng cho đến nửa đêm. Nhưng hiện thời họ tạm dừng hoạt động cả rồi, cũng im thin thít tối black như kế bên phố.
Hai chị em chờ không lâu. Còi xe đã rít lên, cùng tàu rộn rịp đi tới. Liên dắt em đứng lên để quan sát đoàn xe vụt qua, những toa đèn sáng trưng, chiếu ánh cả xuống đường. Liên chỉ thoáng trông thấy đều toa hạng trên đẳng cấp và sang trọng lố nhố đa số người, đồng với kền phủ lánh, và các cửa kính sáng. Rồi dòng tàu lấn sân vào đêm tối, để lại hầu như đốm than đỏ cất cánh tung trên đường sắt. Hai người mẹ còn quan sát theo cái chấm đỏ của chiếc đèn xanh bên trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi ẩn phía sau rặng tre.
– Tàu lúc này không đông nhỉ, chị nhỉ.
Liên di động em ko đáp. Chuyến tàu tối nay không đông như hồ hết khi, thưa vắng bạn và hình khư kém sáng hơn. Mà lại họ ở hà nội thủ đô về! Liên yên ổn theo mơ tưởng. Thành phố hà nội xa xăm, tp hà nội sáng rực vui vẻ và huyên náo. Con tàu như đang đem một chút trái đất khác đi qua. Một nhân loại khác hẳn, đối với Liên, khác hẳn cái vầng sáng sủa ngọn đèn của chị Tí cùng ánh lửa của bác Siêu. Đêm buổi tối vẫn phủ quanh chung quanh, đêm của khu đất quê, và kế bên kia, đồng ruộng rộng lớn và im lặng.
– Thôi đi ngủ đi chị.
Liên vỗ vai em ngồi xuống chõng. An cũng ngồi xuống và ngả đầu vào vai Liên. Tiếng vang động của xe pháo hỏa đã nhỏ tuổi rồi, và mất dần dần trong bóng tối, lắng tai cũng không nghe thấy nữa. Sao trên trời vẫn bao phủ lánh. Cả phố huyện hiện giờ mới thiệt là không còn náo động, chỉ từ đêm khuya, giờ trống thay canh với tiếng chó cắn. Trường đoản cú phía ga, đèn điện lồng với bóng tín đồ đi về, chị Tí đương sửa soạn đồ đạc và bác bỏ Siêu vẫn gánh hàng lấn sân vào trong làng, còn vợ ck bác xẩm ngủ gục trên manh chiếu từ bao giờ.
Liên trở lại nhìn em, thấy An đã và đang ngủ say tay cầm chặt tà áo chị với đầu vẫn nhờ vào vai. Liên nhìn quanh tối tối, gió sẽ thoáng lạnh với đom đóm không còn nữa. Chị khom xuống vực em vào trong hàng, mắt cũng đã ríu lại. Chị gài cửa cẩn thận và vặn nhỏ dại đèn bỏ lên cái quả thuốc đánh đen. Rồi Liên đến mặt em nằm xuống. Chị gối đầu lên tay nhắm mắt lại. Những xúc cảm ban ngày lắng đi trong tâm địa hồn Liên với hình hình ảnh của quả đât quanh mình, mờ mờ đi trong mắt chị. Liên thấy bản thân sống giữa bao nhiêu sự xa xôi trù trừ như chiếc đèn bé của chị Tí chỉ phát sáng một vùng đất nhỏ. Dẫu vậy Liên không nghĩ là được lâu, mắt chị nặng trĩu dần, rồi sau Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng lặng tĩnh như đêm ở vào phố, tịch mịch cùng đầy bóng tối.
Chú giải vào truyện ngắn nhị đứa trẻ – Thạch Lam
<1> Thu không: ở gớm thành hay tỉnh, thị trấn ngày xưa, mang lại gần tối có quân bộ đội hộ thành đi tuần tra, khi xong xuôi việc thì đánh trống thông báo để đóng góp cổng thành, như vậy gọi là thu không, ý là vào thành an toàn, không tồn tại gì xứng đáng ngại cả.<2> quân nhân lệ: lính không tồn tại vũ trang, chăm làm những việc tạp dịch, hầu hạ quan lại thời kì trước biện pháp mạng.<3> Thầy thừa: quá phải. Một các loại viên chức làm việc bàn giấy giúp việc cho những tri phủ, tri huyện.<4> Quả: phương tiện để đựng mặt hàng khô, hình hộp tròn, có nắp, bên trong chia những ngăn. Quả làm bằng gỗ hoặc tre đan, bên phía ngoài phủ sơn ta color đen, nâu hoặc đỏ.<5> Nhật trình: báo hằng ngày.<6> sản phẩm xáo: nghề xay thóc giã gạo, tìm lời bằng cách bán gạo với thu các sản phẩm phụ như tấm, cám.<7> Ngày phiên: ngày họp chợ chính, đông người tiêu dùng ké bán hơn ngày thường.<8> Tráp: vật dụng hình vỏ hộp tròn hoặc cữ nhật bằng gỗ, thời trước dùng để làm đựng những vật quý xuất xắc giấy tờ, trầu cau. Tráp nhỏ hơn quả.<9> Xà tích: sợ dây bằng tệ bạc hay mạ bạc, có kèm theo chìa khóa, vỏ hộp đựng vôi ăn uống trầu, thanh nữ thời trước thường đeo ở thắt sống lưng làm đồ vật trang sức.<10> Rượu ti: rự vày công ti rượi được chính quyền bảo hộ Pháp cho phép bán rộng lớn rãi, đúng theo pháp (trái với rượu ti là rượu lậu).<11> Thảo: tất cả lòng tốt, hay chia sẻ, nhịn nhường nhịn bạn khác.<12> Thần Nông: theo truyền thuyết, đó là một vị hoàng đế của nước trung hoa cổ đại, trước cả Nghiêu – Thuấn, dạy dân có tác dụng ruộng, họp chợ với bày bí quyết bốc dung dịch trị bệnh. Tên ông được đặt cho một chòm sao.<13> Bờ Hồ: chỉ bờ hồ nước Hoàn Kiếm, ở trung tâm Hà Nội.<14> chưng xẩm: nghệ nhân mù, kiếm ăn bằng nghề hát rong.<15> vậy lục: lục sự, một nhiều loại viên chức nhỏ, chăm lo hồ sơ về tố tụng ở các phủ huyện.<16> Trống nuốm canh: trước đây, một đêm được chia thành năm canh. Đầu từng canh bao gồm trống báo.<17> Đèn ghi: ghi là thiết bị dùng để chuyển mặt đường chạy của xe cộ lửa, đèn ghi là đèn thông tin cho câu hỏi chuyển con đường chạy của xe pháo lửa.
Nhà văn Thạch Lam
Thạch Lam (1910 – 1942), thương hiệu khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sau biến đổi Nguyễn Tường Lân, còn có bút danh khác là Việt Sinh. Ông sinh cùng mất tại Hà Nội, nhưng bao gồm một thời gian lúc còn thơ ấu, Thạch Lam sống với gia đình ở thị xã Cẩm Giàng, Hải Dương.
Ông là em ruột của hai công ty văn tốt nhất Linh và Hoàng Đạo. Sau thời điểm đỗ tú tài phần thiết bị nhất, ông làm cho báo, viết văn cùng các anh cùng trở thành trong số những cây bút chủ chốt của nhị tờ tuần báo Phong hóa, thời buổi này – ban ngành ngôn luận của nhóm Tự Lực văn đoàn.
Ngày 28 – 06 – 1942, ông mất vì bệnh dịch lao.
Thạch Lam không thành công xuất sắc trong đái thuyết, nhưng là cây bút viết truyện ngắn tài tình xuất sắc. Có những truyện nghiêng về cuộc sống đời thường vất vả, cơ cực, thuyệt vọng của nông dân, tiểu tứ sản, thị dân nghèo (Nhà bà bầu Lê, Đói, Người chúng ta trẻ, bạn học trò, Tối bố mươi…). Những truyện khác thường tập trung khai quật những khía cạnh bình thường mà yêu cầu thơ trong cuộc sống đời thường (Gió lạnh đầu mùa, giờ đồng hồ chim kêu, Đứa bé đầu lòng,…).
Truyện ngắn của Thạch Lam thường không có tình tiết đặc biệt. Từng truyện là 1 trong bài thơ trữ tình đượm buồn. đơn vị thơ đi sâu vào khai thác thế giới nội chổ chính giữa nhân thứ với đông đảo cảm xúc, cảm giác mơ hồ, muốn manh, tinh tế. Hai yếu tố “hiện thực” với “thi vị, trữ tình” luôn luôn đan cài, đan xen vào nhau, làm cho nét sệt thù, đặc sắc khó lẫn vào phong các nghệ thuật của ông.
Xem thêm: 0932 Là Mạng Gì - Nó Có Ý Nghĩa Gì Đặc Biệt
Tác phẩm chủ yếu của Thạch Lam: Gió đầu mùa (tập truyện ngắn – 1937), nắng và nóng trong vườn (tập truyện ngắn – 1938), Ngày bắt đầu (tiểu thuyết – 1939), Theo cái (bình luận văn học – 1941), gai tóc (tập truyện ngắn – 1942), hà thành băm sáu phố phường (bút kí – 1943) với hai phóng sự nhiều năm Hà Nọi ban đêm (Phong hóa, 1936), Một tháng ở trong nhà thương (Phong hóa, 1937).